Populacyjny program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy

Rak szyjki macicy jest drugim, co do częstości, nowotworem u kobiet w Polsce. Szacuje się, że rocznie choroba dotyka ok. 4.000 kobiet i ok. 2.000 umiera z tego powodu.

Zarówno współczynnik zachorowalności jak i umieralności na raka szyjki macicy w naszym kraju jest jednym z najwyższych w Europie! Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów, każdego roku w Polsce notuje się około 13 przypadków raka szyjki macicy na 100 tysięcy kobiet. Wskaźnik śmiertelności z powodu tego nowotworu to około 7 przypadków na 100 tysięcy. W innych krajach europejskich wskaźnik ten jest znacznie niższy, np. w Finlandii wynosi 1,8 na 100 tysięcy kobiet. W ciągu ostatnich 25 lat praktycznie pozostaje na tym samym poziomie. W tym samym czasie w krajach Unii Europejskiej (np. Szwecja, Finlandia) i w USA współczynnik ten obniżył się do ok. 2-3/100 000. Spadek umieralności w w/w krajach spowodowany został głównie wprowadzeniem ogólnokrajowych programów aktywnej profilaktyki raka szyjki macicy.

Raka szyjki macicy i wszelkie zmiany poprzedzające rozwój nowotworu można wykryć za pomocą prostego badania cytologicznego, w którym pobiera się komórki nabłonka szyjki macicy. Dzięki temu badaniu można zdiagnozować stadia przednowotworowe jak i raka szyjki macicy w bardzo wczesnej możliwej do wyleczenia postaci. Tymczasem w naszym kraju zaniedbując cytologię blisko 70% kobiet trafia do lekarza dopiero wtedy, gdy choroba jest już poważnie rozwinięta.

Cytologia jest badaniem uważanym za największe osiągnięcie medycyny  XX wieku w dziedzinie promocji zdrowia. Jest to badanie proste, krótkie i bezbolesne. Nie wymaga specjalnego przygotowania, trzeba jedynie pamiętać, by na 24 godziny przed badaniem nie stosować leków dopochwowych ani irygacji.

Za pomocą specjalnej szczoteczki – z pochwy i kanału szyjki macicy pobierane są złuszczone komórki nabłonka, które następnie są oglądane pod mikroskopem. Aby zapobiec rozwojowi nowotworu należy wykonywać cytologię regularnie. Kobiety z grupy podwyższonego ryzyka powinny poddawać się badaniu raz w roku, w przypadku kobiet spoza tej grupy, u których dotychczasowe wyniki cytologii były prawidłowe – badanie powinno być wykonywane co 2-3 lata.

Program przeznaczony jest dla kobiet w wieku od 25 do 59 lat, ubezpieczonych, które w ciągu ostatnich 3 lat nie wykonywały badania cytologicznego.

Panie z określonej grupy wiekowej mogą zgłosić się same, do wybranej przez siebie dowolnej poradni ginekologiczno-położniczej, która ma podpisany kontrakt z NFZ. Kobiety młodsze niż 25 lat i starsze niż 59 lat, mogą skorzystać z badania cytologicznego w ramach porady udzielonej przez lekarza specjalistę.

Lekarz na podstawie wywiadu (rozmowa dotyczy m.in. występowania nowotworów w rodzinie, przyjmowanych środków antykoncepcyjnych) ocenia czynnik ryzyka wystąpienia nowotworu szyjki macicy i pobiera materiał do badania cytologicznego. Pacjentki osobiście odbierają jego wynik.

W przypadku konieczności (zły wynik) wykonane jest badanie pogłębione (kolposkopia, badanie histopatologiczne wycinków).

Rak szyjki macicy jest nowotworem, który rozwija się długo, wolno i wieloetapowo. Pozwala to na zauważenie zmian przednowotworowych i wczesnych postaci nowotworów, które w większości przypadków rozwijają się nawet przez kilka lat. Odpowiednia profilaktyka i diagnostyka są więc w stanie uchronić nas przed rozwojem nowotworu i pozwalają na pełne wyleczenie. Należy pamiętać, że wczesnym zmianom nowotworowym w raku szyjki macicy z reguły nie towarzyszą wyraźne symptomy, nie możemy więc czekać z wizytą u lekarza aż zauważymy niepokojące dolegliwości!

Zagraża w każdym wieku

Rak szyjki macicy może objawić się w każdym wieku. Wedle statystyk średni wiek kobiety z zmianami nabłonka, poprzedzającymi  raka to 32-34 lata, raka nieinwazyjnego tj. ograniczonego do nabłonka 38-42 lata,  a raka klinicznie zaawansowanego tj. w pełni inwazyjnego 48-52 lata. W ostatnich latach średnia wieku kobiet z rakiem szyjki macicy systematycznie się obniża.